Sağlık Bakanlığı ile HIMSS arasındaki ilk anlaşma 2013 yılında imzalanmıştır ve 2018 yılına kadar devam etmiştir. Şubat 2019’da imzalanan yeni anlaşma ile 5 yıl daha işbirliğinin devamı sağlanmıştır. Bu anlaşma, kamu hastanelerinin ücretli bir HIMSS Analitik hizmeti olan EMRAM anketinden ücretsiz yararlanmasını ve skorlarını belirlemelerini sağlamaktadır. Bu aşamadan sonra hastanenin seviye 6 ya da 7 olduğunun tespit edilmesi durumunda hastanenin talebi üzerine yerinde ziyaret de yine HIMSS tarafından sunulan ücretli bir hizmettir.

HIMSS Analitik çalışmalarının Türkiye’de yürütülmesi konusunda tek yetkili kurum İstanbul Medipol Üniversitesi’dir. Bu konuda daha fazla bilgi talep etmek için;

Esra Kızılkaya (esrakizilkaya@medipol.edu.tr 0216 681 16 32)

Özge Elmas (boelmas@medipol.edu.tr 0216 681 16 34) ile iletişim kurabilirsiniz.

Hemşirelik dokümanları, doktor dokümanları, elektronik order giriş fonksiyonu ve kapalı döngü ilaç yönetiminin kullanım oranı en az %50 olmalıdır. (%50 kriteri, klinik sayısına göre, yatan hasta gün sayısına göre veya yatan hasta sayısına göre olabilir. Hangisi olacağını hastane seçecektir.)

Sağılmış Anne Sütü
Hastanenizde Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi varsa ve anne sütü sağılıp muhafaza edilerek bebeklerin beslenmesinde kullanılıyor ise sağılmış anne sütünü kapalı döngü ürün yönetimine dahil etmeniz gerekmektedir.
Barkodlanan anne sütü kapalı döngü ürün yönetimi kriterlerine göre uygulanır. Sağılmış süt anne ve bebek bilgileri, sütün sağılma saati, tarihi ve miktarı gibi bilgilerin yer aldığı bir barkod ile barkodlanmalıdır. Bu barkod yardımıyla, doktor tarafından elektronik olarak order edilmiş olan süt kullanılacağı zaman bebek barkodu ile eşleştirilmeli ve doğrulanmalıdır. Sağılmış süte özgü bir durum olarak, sütün hepsinin tek beslenme öğününde kullanılamadığı durumlar söz konusu olabilmektedir. Bu durumda, tüketilen miktar hemşire tarafından sisteme manuel olarak kaydedilmelidir. Bu süreçte Doğru anne, Doğru bebek, Doğru miktar, Doğru zaman kuralları ihlal edilmemeli ve kural ihlali sırasında uyarıların alınması sağlanmalıdır.

Kan Transfüzyonu
Hastanenizde hastalara kan ürünleri uygulanıyor ise kan transfüzyonu uygulamasını kapalı döngü ürün yönetimi sürecine dahil etmeniz gerekmektedir.
Kan transfüzyonunun order edilmesi ile başlayan süreç, barkodlu olarak gelen kan paketinin hemşire tarafından doğrulanması ile devam eder. Barkodlu olan kan transfüzyon paketi kapalı döngü ürün yönetimi kriterlerine göre uygulanır. Bu süreçte Doğru hasta, Doğru kan, Doğru zaman, Doğru miktar kuralları ihlal edilmemeli ve kural ihlali sırasında uyarıların alınması sağlanmalıdır.

Acil serviste de kapalı döngü ilaç uygulaması uygulanmalıdır ancak belirli bir yüzde şartı yoktur.

HIMSS kriterlerinin işaret ettiği gereksinimler arasında yeni bir cihaz satın almak yoktur. Bazı kriterlerin karşılanması için, hastanenin mevcut altyapısına bağlı olarak cihazların sistem ile entegre edilmesi ya da entegrasyonu sağlayabilecek başka cihazların satın alınması gerekebilir. Bu ihtiyaçlar hastanenin altyapısına göre değişebileceği için tüm hastanelerin kullanımına sunulabilecek standart bir liste mevcut değildir.

HIMSS EMRAM kapsamında İstanbul Medipol Üniversitesi tarafından verilen hizmetler şunlardır:

• Seviye 6 ve Seviye 7 validasyon ziyareti hizmeti
• Seviye 6 ve Seviye 7 için gereksinimlerin analizi (yerinde ziyaret ile gap analizi)

Bu hizmetler için İstanbul Medipol Üniversitesinin HIMSS tarafından verilmiş “Tek Kaynak” belgesi mevcuttur. Dolayısıyla tedarik yöntemi olarak Kamu İhale Kanununun 22F maddesi uygulanabilmektedir.
Hastanenin bu hizmeti alabileceği bütçe kalemleri, danışmanlık ve/veya hizmet alımları ile ilgili kalemlerdir. Ancak özellikle Seviye 6 veya Seviye 7 validasyonları için verilen hizmet neticesinde, hastanenin bazı eksikler nedeniyle valide edilememesi de söz konusu olabilmektedir. Hastanenin her durumda validasyon hizmeti ödemesini yapması gerekmektedir. Kimi zaman bazı hastanelerin satın alma birimindeki uzmanlar, söz konusu hizmet alımı neticesinde validasyonun gerçekleşmemesi durumunda “hizmetin gereğinin yerine getirilmediği” gerekçesi ile ödeme yapmanın uygun olmayacağına dair değerlendirmeler yaptığı gözlemlenmektedir. Ancak işin doğası gereği bu tür değerlendirmelerin sonucu her zaman olumlu olmayabilir. Ayrıca, hastane ziyaretinden sonra, sonuç ne olursa olsun, hastaneye bir rapor da sunulmaktadır. Yani her durumda aynı miktarda hizmet yerine getirilmektedir. Buna rağmen, validasyon sonucu olumsuz olursa ödeme yapma konusunda tereddüt yaşayacak olan hastanelerin, bu validasyon ziyaretlerini hizmet alımı şeklinde değil, “danışmanlık” olarak tedarik etmesi de bir alternatif olarak değerlendirilebilir.

PACS ile ilgili EMRAM gereksiniminin temel amacı, hastaya ait olan ve elektronik hasta kaydının önemli bir parçası olan görüntü ve grafiklerin elektronik olarak arşivlenmesidir. PACS sistemleri, bir görüntü formatı ve haberleşme protokolü olan DICOM adı verilen bir standartla uyumlu olan cihazların entegre olabildiği görüntü arşiv sistemleridir ve EMRAM’ın dijital arşiv gereksinimini doğrudan karşılamaktadır. Hastanelerde bulunan DICOM uyumlu cihazlar da doğrudan PACS ile entegre olabilmektedir. Ancak DICOM ile uyumsuz olan cihazlara sahip olmamız durumunda dijital arşiv gereksinimini başka yollarla çözmemiz gerekmektedir.
Dijital arşiv gereksinimini yerine getirebilmek için öncelikle tüm cihazlarımızın DICOM uyumlu olup olmadıklarını gözden geçirmemiz gereklidir. Prensip olarak, DICOM uyumlu olan tüm cihazlarımızın PACS sistemi ile entegre olması esas alınmalıdır. DICOM uyumlu olmadığı için PACS sistemi ile entegre ol(a)mayan görüntüleme cihazlarımız var ise bu durumda şuna bakılır: Eğer hastanenizde PACS ile entegre olan MR, CT, Röntgen, vb. ana görüntüleme cihazları var ise, bu cihazlarda çekilen görüntüler hastanedeki toplam görüntülerin en az %90’ını oluşturuyor ise, geriye kalan ve PACS ile entegre olmayan cihazların ürettikleri görüntü veya grafikler, hastanın dosyasına aktarılmasına ihtiyaç duyulduğunda bilgisayar tarayıcısı ile taranarak, HBYS’ye aktarılıyorsa (veya bu görüntüler yerine raporlarının saklanması yeterli görülüyor ve bu raporlar HBYS’de saklanıyor ise), hastanenizdeki bazı cihazların PACS ile entegre olamaması Seviye 6 için engel bir durum teşkil etmemektedir. Ancak, bu tarama ve aktarma işlemi görüntünün üretildiği andan itibaren 24 saat içinde gerçekleştiriliyor olmalıdır.

Konuşma Tanıma Özelliği, özellikle radyoloji birimlerinde kullanılan ve ses kaydı yapıp konuşmayı metne çeviren uygulama veya HBYS modülleridir. Bu uygulama HIMSS EMRAM Seviye 6 için bir zorunluluk değildir.

Kronik Hastalık Yönetim Sistemi (CDMS), uzun süreli tedavisi olan ve hasta profiline göre ayrı protokollerle izlenmesi/tedavi edilmesi gereken hastalıklar için (diyabet, hipertansiyon, vb.) geliştirilmiş HBYS modülleri veya müstakil sağlık bilgi sistemleridir. Bu uygulamalar, standart muayene, anamnez gibi ekranlardan farklı olarak, yönetimi yapılacak hastalığa özel alanlar ve ekranlar barındırır.
Kronik Hastalık Yönetim Sistemlerinin ilk yaptığı şey, hastanın profilini belirlemektir. Bunun için anamnezdeki bilgiler çerçevesinde hastalığın şiddeti ile evresi belirlenir ve hastanın özelliklerine göre (yaş, cinsiyet VKİ, vb.) hangi tedavi protokolünün uygun olacağı ve hastanın hangi değerlerinin (örneğin diyabet için HbA1c değerinin) hangi zaman aralığında kaç olması gerektiğine dair hedefler önerir.

Kapalı döngü ürün uygulamasının en önemli gereksinimlerinden birisi, ilacın hazırlanması ve özellikle ilaçlar hemşire tarafından hasta başında uygulanırken, sadece ilaçların değil miktarın da birim dozların okutulması yoluyla teyit edilmesinin sağlanmasıdır. Bunun için kutuların değil ilaçların birim dozlarının barkodlanması gerekmektedir. Bu gereksinim, tablet türü ilaçlarda kolaylıkla uygulanabilmektedir. Fakat bölünmesi pratik ve sağlıklı olmayan krem, jel, losyon, şurup, vb. formundaki ilaçlar için birim doz bazında barkodlama yapılmasına gerek yoktur. Bu tür ilaçlar paketleri barkodlanarak eczacı tarafından hastanın ilaç paketine bütün olarak yerleştirilir ve hemşireler, reçete üzerindeki doz uyarısına uyarak ilacı uygular.

HIMSS EMRAM modelinde değerlendirmeye alınan bir hastanede Yoğun Bakım Servisi olması zorunlu değildir. Hastanenin yatışlı sağlık hizmeti sunan 2. basamak bir sağlık kuruluşu olması yeterlidir.

Seviye 6 çalışmaları için seçilecek olan yataklı servisler konusunda HIMSS EMRAM kriterleri açısından herhangi bir zorunluluk bulunmamaktadır. Bu kararı verirken, personelin uyumlu ve yeniliğe açık olması, servislerin görece küçük olması, teknolojik altyapısı, vb. özelliklerini göz önünde bulundurabilirsiniz. Seçim servis bazında yapılacaksa, bu oranın tüm servislerin %50’sine tekabül etmesi gerekmektedir.

Palyatif Bakım Ünitesi de, diğer yataklı servislerle aynı hizmetleri sunuyor ve aynı kriterleri taşıyorsa seçilebilir.

Acil servis ve yoğun bakım servisi, değerlendirmeye alınacak yataklı servis olarak seçilemez.

Evet. HIMSS EMRAM modelinde seviye 6 için bir gereksinim olan Kapalı Döngü İlaç Uygulama Yönetiminin (KDİUY) seçilen kliniklerde uygulanıyor olması yeterlidir. Bu nedenle, KDİUY’nin bir parçası olan birim dozlar halinde paketlenmiş ilaçlar, sadece söz konusu servislerin ihtiyaçlarını karşılayacak oranda yapılabilir. Bu oran hastanenin en az %50’sini ifade ettiğinden KDİUY de en az %50 oranında olmalıdır.

Evet, saklanabilir. Yasal bir zorunluluk olduğu için ıslak imzalı veya kağıt olarak saklanması gereken belgeler HIMSS EMRAM seviye 6 için bir engel oluşturmamaktadır. Ancak ıslak imzalı saklanması gereken bu belgelerin 24 saat içinde taranarak hastanın elektronik sağlık kaydının bir parçası haline getirilmesi gereklidir.

Klinik Veri Havuzu, hastaya ait ve çeşitli kaynaklardan gelen bilgilerin bir araya geldiği veri deposudur. HBYS’lerde TC kimlik numarası (veya pasaport, yabancı kimlik no, vb. tekil numaralar) ile kaydedilen ve hastaya ait tüm sağlık verilerinin yer aldığı hasta dosyası veri havuzudur.

Klinik Veri Ambarı ise, HBYS veri tabanından ve varsa diğer uygulamaların veri tabanlarından veri alan müstakil bir veri tabanıdır. Sadece iş zekası ve analitik işlemler için kullanılır.

HIMSS EMRAM kriterleri açısından değerlendirildiğinde, yatan hasta ilaç orderlarının, uygulama öncesinde bir eczacı ya da ilaç orderı yapan hekimin dışında bir klinisyen tarafından değerlendirilerek doğrulanması gerekmektedir. Bu doğrulama, 7/24 bir eczacının bulunmadığı hastanelerde bir hekim ya da eğitimli bir hemşire tarafından yapılabilir.

Hastanın beraberinde getirdiği ve hastanede kaldığı süre boyunca kullanacağı ilaçlar hastaneye hemşire ya da eczacı tarafından kontrol edilerek kabul edilmektedir. Kabul edilen ilaçlar, eczanedeki diğer ilaçlar gibi birim doz halinde paketlenerek hastanın günlük ilaç paketine dahil edilmeli, pakete girmesi ve uygulanması aşamalarında barkod okutulmalıdır.

Toplam çalışan kişi sayısı, sözleşmeli ya da kadrolu olup olmadığı fark etmeksizin istihdam edilen tüm hastane personelini kapsamaktadır.

Tam zamanlı eş değer (TZE) kişi sayısı ise tüm tam ve yarı zamanlı çalışan kişilerin tam zamanlı kişi sayısına karşılık gelen sayısıdır. Yani 4 yarı zamanlı personel, 2 tam zamanlı kişi olarak hesaplanmalıdır.

Dolayısıyla Toplam Çalışan Kişi Sayısı, Tam Zamanlı Eş değer (TZE) Kişi sayısından fazla veya eşit olmalıdır.